Klauzula waloryzacyjna w umowie o pracę
Ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) wprowadzona została możliwość sądowej waloryzacji świadczeń pieniężnych (art. 3581 § 3 k.c.). Stanowi ona wyjątek od utrzymanych zasad pacta sunt servanda i zasady nominalizmu (art. 354 § 1 k.c. i art. 358 § 1 k.c.).
Klauzula waloryzacyjna oznacza takie postanowienie umowne, które w swojej treści przewiduje, iż wartość świadczenia wynikającego z umowy będzie określona poprzez odniesienie się do innego miernika wartości, niż pieniądz. Oznacza to, że w umowie nie będzie wskazanej konkretnej kwoty świadczenia, a jedynie sposób jej obliczania w chwili, gdy nadejdzie termin spełnienia świadczenia.
O dopuszczalności stosowania klauzuli waloryzacyjnej stanowi art. 358(1) §2 kodeksu cywilnego:
„Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.”
Konkludując, szczególna klauzula waloryzacyjna, ustanowiona art. 3581 § 3 k.c., polega na możliwości zmiany przez sąd wysokości lub sposobu spełniania świadczenia pieniężnego, choćby było ono ustalone w orzeczeniu lub umowie, po rozważeniu interesów stron i zgodnie z zasadami współżycia społecznego, w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania.
Waloryzacja następuje w wyniku kształtującej prawo decyzji sądu, która może mieć charakter rozstrzygnięcia zawartego w orzeczeniu, ale także może jedynie prejudycjalnie poprzedzać ewentualne zasądzenie zwaloryzowanej należności.
Istotnym jest, iż przepis art. 3581 § 3 k.c. może mieć zastosowanie również w sprawach ze stosunku pracy.
Zgodnie z art. 300 k. p. przepisy kodeksu cywilnego do stosunku pracy stosujemy tylko w sprawach nie uregulowanych przepisami prawa pracy i jedynie wówczas, gdy nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Nie powinno budzić wątpliwości, że przepisy prawa pracy nie regulują waloryzacji świadczeń pieniężnych, jak również samej zasady nominalizmu przy ich spełnianiu. Z tego punktu widzenia nie ma przeszkód, aby sięgać do przepisów kodeksu cywilnego. Również nie można wskazać żadnej zasady prawa pracy, która generalnie wyłączałaby możliwość waloryzacji świadczeń pieniężnych. W szczególności zasada pełnej odpłatności za pracę (art. 13 k.p.) nie sprzeciwia się możliwości waloryzacji zaległego wynagrodzenia za pracę. Wręcz przeciwnie, z zasady tej wynika, że pracownik za swoją pracę powinien otrzymać określoną wartość ekonomiczną.
Gdyby więc zakład pracy po powstaniu określonego świadczenia pieniężnego wchodzącego w skład wynagrodzenia za pracę nie świadczył go i doszło do istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza, to możliwe byłoby zwaloryzowanie tego świadczenia. W stosunku do wynagrodzenia za pracę nie chodzi oczywiście o możliwość żądania jego podwyższenia na podstawie waloryzacji świadczeń. Analizowany przepis nie dotyczy bowiem w ogóle takiej sytuacji, gdyż odnosi się tylko do świadczeń po powstaniu konkretnego zobowiązania. Nie można wykluczyć, że klauzula waloryzacyjna dla poszczególnych roszczeń ze stosunku pracy będzie stosowana w sposób zmodyfikowany lub też w ogóle nie znajdzie zastosowania. Będzie to możliwe poprzez “odpowiednie stosowanie” przepisu, zgodnie z art. 300 k.p.
W razie jakichkolwiek dodatkowych wątpliwości dotyczących przedstawionej materii bądź innej dotyczącej spraw z zakresu prawa pracy, zapraszamy do kontaktu z kancelarią adwokacką – prawnicy od prawa pracy są do Państwa dyspozycji na terenie miast Warszawa i Siedlce.
