Odpowiedzialność karna za niepłacenie alimentów

W obowiązującym systemie prawnym, oprócz odpowiedzialności cywilnej związanej z brakiem uiszczania alimentów przez osobę do tego obowiązaną, istnieje również możliwość pociągnięcia jej do odpowiedzialności karnej.

W brzmieniu nadanym ustawą z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2017 r. poz. 952), która weszła w życie 31 maja 2017 roku, art. 209 § 1 kodeksu karnego stanowi, że kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Zasadniczą zmianą w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego jest zrezygnowanie przez ustawodawcę ze znamienia „uporczywego” uchylania się od wykonania ciążącego obowiązku alimentacyjnego, jak również nie ma już także konieczności wykazywania, że uchylanie się od uiszczania alimentów naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Adwokat z kancelarii adwokackiej prawa karnego podkreśla, że przed wspomnianą nowelizacją dochodziło do wielu sytuacji, w których osoby zobowiązane do uiszczania alimentów płaciły jedynie niewielką część zasądzonej kwoty, unikając przy tym odpowiedzialności karnej z uwagi na trudności w udowodnieniu „uporczywości” takiego zachowania.

W obecnym kształcie, w związku z rezygnacją ze znamienia „uporczywości”, konieczne jest wykazanie, że łączna wysokość powstałych zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Ponadto niezbędne jest, aby obowiązek alimentacyjny określony co do kwoty wynikał wprost z orzeczenia sądowego, ugody zawartej przed sądem albo innym organem albo innej umowy.

Aby sprawca odpowiadał za czyn z art. 209 kk. (odpowiedzialność karna za niepłacenie alimentów), musi zostać wykazane, że uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego. Adwokat Siedlce od spraw karnych podkreśla, że w orzecznictwie wskazuje się, że w pojęciu „uchyla się” mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 17 kwietnia 1996, sygn. akt II KRN 204/96). Można więc powiedzieć, że użyte stwierdzenie „uchylać” należy odczytywać jako „unikać”, a więc pewne obiektywne okoliczności mogą powodować brak odpowiedzialności po stronie osoby zobowiązanej do wykonania obowiązku alimentacyjnego.

Ustawodawca przewidział również typ kwalifikowany, zgodnie z którym, jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W tym przypadku musi więc nastąpić skutek, który w pewnych sytuacjach będzie niweczył surowszą odpowiedzialność po stronie potencjalnego sprawcy, gdy utrzymanie uprawnionego spoczywa również na innej osobie.

Podkreślenia wymaga, że ściganie przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Natomiast w przypadku, gdy pokrzywdzonym jest osoba małoletnia, przedmiotowy wniosek powinien zostać wniesiony przez jego przedstawiciela ustawowego.

W następstwie wszczęcia postępowania, sprawca, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty, nie będzie podlegał karze. Prawnik od spraw karnych w Warszawie zaznacza, że przedstawione uregulowanie ma na celu zmobilizowanie osoby zobowiązanej do wykonania obowiązku alimentacyjnego do uiszczenia zaległej kwoty.

Natomiast w przypadku typu kwalifikowanego, Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa określonego w § 1a uiścił w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary. Jak więc widać, ustawodawca pozostawił do dyspozycji Sądu decyzję w przedmiocie odstąpienia od wymierzania kary w razie wystąpienia szczególnych okoliczności.

Na zakończenie adwokat pragnie wskazać na uregulowanie zawarte w art. 43c k.k., zgodnie z którym Sąd, uznając za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub opiekuńczych w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim, zawiadamia o tym właściwy sąd rodzinny, która to czynność może stanowić dodatkową dolegliwość po stornie osoby zobowiązanej do wykonania obowiązku alimentacyjnego.

W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących przedstawionej materii bądź innej dotyczącej spraw z zakresu prawa karnego, zapraszamy do kontaktu z kancelarią prawną – adwokat od spraw karnych jest do Państwa dyspozycji na terenie Warszawy oraz Siedlec, natomiast sprawy prowadzimy na terenie całego kraju.

.

.

Prawnik Warszawa sprawy karne prowadzi również następujące sprawy: prawo rodzinne – podział majątku | alimenty | władza rodzicielska | kontakty |rozdzielność majątkowa | sprawy spadkowe, prawo pracy, odszkodowania, obsługa przedsiębiorców, zakładanie spółek