Dziedziczenie roszczenia o zachowek

Słowem wstępu należy wyjaśnić czym właściwie jest zachowek?

Zachowek jest prawem spadkobierców wskazanych w ustawie do dochodzenia części spadku, jeżeli zostali pominięci przy spadkobraniu. Zgodnie z ustawą kodeks cywilny (przepisy dotyczące spadku) takimi osobami są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. W niniejszym artykule adwokat z Kancelarii prawnej z Warszawy postara się wyjaśnić co nastąpi w sytuacji, gdy uprawniona osoba zmarła czy też uprawniona osoba przed śmiercią nie wystąpiła z roszczeniem o zachowek.

Powszechnie wiadomo, że prawo do zachowku ma charakter osobisty, jest niezbywalne i niedziedziczne. Źródłem pokrycia zachowku może być zarówno powołanie do spadku, darowizna, zapis, roszczenie pieniężne o zachowek. Na uwagę zasługuje fakt, iż roszczenie o zachowek nie jest ściśle związane z osobą uprawnionego.

Artykuł 1002 Kodeksu cywilnego regulujący kwestie dziedziczenia roszczenia o zachowek jest dość kontrowersyjny i nie wskazuje jasno z jakiego tytułu „uprawnienie do zachowku po pierwszym spadkodawcy” ma wynikać.

Nasuwają się niejako wątpliwości czy wystarczy, aby osoba dziedzicząca zachowek należała do grona spadkobierców ustawowych pierwszego spadkodawcy? Czy też niezbędnym i koniecznym jest, aby przysługiwało tej osobie własne roszczenie o zachowek po pierwotnym spadkodawcy.

Co do zasady prawnik od prawa spadkowego wskazuje, że dominującym poglądem w doktrynie jest, iż roszczenie o zachowek dziedziczą nie wszyscy spadkobiercy uprawnionego, lecz jedynie ci, którzy należeli do kręgu osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy. Jeśli osoby, które należały do kręgu osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy, nie dziedziczą po uprawnionym do zachowku, nie będą dziedziczyć roszczenia o zachowek. Nie ma znaczenia czy dziedziczenie po uprawnionym następuje z ustawy, czy z testamentu.

Przykład:

Apolonia ma córkę Gaje. Gaja ma córkę Zosię. Po śmierci Apolonii, uprawnioną do zachowku jest jej córka Gaja. W razie, gdyby jednak Gaja zmarła, zanim zdążyłaby wystąpić z żądaniem zapłaty zachowku, roszczenie o wypłatę odziedziczy wnuczka Zosia. Gdyby Gaja miała męża, nie miał by on prawa do żądania zapłaty roszczenia o zachowek, pomimo iż byłby spadkobiercą innego majątku.

W sytuacji, kiedy wśród spadkobierców uprawnionego do zachowku nie ma żadnej osoby, która należała do uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy, roszczenie o zachowek nie będzie dziedziczone i wygaśnie. Nie powoduje to zwiększenia zachowków innych uprawnionych ani zmiany kręgu osób uprawnionych. Korzyść z wygaśnięcia roszczenia odnoszą spadkobiercy pierwszego spadkodawcy.

Artykuł 1002 KC dotyczy wszystkich spadkobierców uprawnionego, którzy należą do kręgu osób uprawnionych do zachowku po tym spadkodawcy, choćby im roszczenie o zachowek in casu nie przysługiwało (J. Pietrzykowski, w: Resich, Komentarz, t. III, s. 1919; J. Kosik, w: System PrCyw, t. IV, s. 560; A. Szpunar, Uwagi o obliczaniu, s. 22; B. Kordasiewicz, w: System PrPryw, t. 10, 2016, § 71, Nb 121; uchw. SN z 20.12.1988 r., III CZP 101/88, OSP 1990, Nr 4, poz. 213 z glosą J. Pietrzykowskiego, tamże). Chodzi zatem o zstępnych, małżonka i rodziców spadkodawcy.

Zupełnie innym przypadkiem, jest sytuacja, gdy do śmierci uprawnionego do zachowku doszło już po zasądzeniu przez sąd konkretnej kwoty pieniężnej tytułem zachowku, a jeszcze przed jej wyegzekwowaniem. Wówczas, zachowek jest traktowany, jak każda inna wierzytelność. Innymi słowy, podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych i może być dziedziczony również przez osoby, które nie były uprawnione do zachowku po pierwotnym spadkobiercy.

Zapraszamy również do zapoznania się z pozostałymi publikacjami dotyczącymi poduszonej w niniejszym wpisie instytucji praw spadkowego jaką jest zachowek:

Zachowek – komu przysługuje i w jakiej wysokości

Wydziedziczenie – czyli kiedy spadkodawca może pozbawić uprawionych prawa do zachowku

W razie jakichkolwiek dodatkowych wątpliwości dotyczących przedstawionej materii bądź innej dotyczącej spraw z zakresu prawa spadkowego, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią adwokacką prawa spadkowego – adwokaci są do Państwa dyspozycji na terenie miast Warszawa oraz Siedlce.

Rate this post
2021-06-09T17:21:16+00:00