Odpowiedzialność podatkowa małżonka, a rozdzielność majątkowa

Zgodnie z zasadami ogólnymi wynikającymi z Ordynacji podatkowej, podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe.

Zatem w sytuacji, kiedy małżonkowie zawarli umowę majątkową małżeńską dotyczącą rozdzielności majątkowej, majątek osobisty każdego z nich nie jest zagrożony?

Idąc dalej, czy krewni mogą odpowiadać za długi publicznoprawne członka rodziny?

Niestety sytuacja nie jest taka oczywista.

W myśl art. 111 Ordynacji podatkowej – członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności.

!!!UWAGA!!!! Powyższe nie dotyczy osób, które w okresie stałego współdziałania z podatnikiem były osobami, wobec których na podatniku ciążył obowiązek alimentacyjny – w zakresie wynikającym z obowiązku alimentacyjnego. Aczkolwiek należy pamiętać, że obowiązek alimentacyjny dotyczy tylko zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej takich jak: wyżywienie, odzież, obuwie, mieszkanie, opieka medyczna, rozwój.

Wskazane nie obejmuje zatem już otrzymanych przez uprawnionego przedmiotów zabytkowych: dzieła sztuki: obrazy, drogocenna biżuteria itp. Co do tego odpowiedzialność członka rodziny nie będzie już ograniczona.

Przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, aby pociągnięcie do odpowiedzialności członka rodziny było w ogóle możliwe to:

-> zaległości podatkowe wynikają z prowadzonej działalności gospodarczej;

-> zaległości te powstały w okresie, kiedy członek rodziny współdziałał z podatnikiem w wykonywaniu tej działalności;

-> członek rodziny z tego współdziałania osiągnął korzyści; 

Rozłóżmy zatem owe przesłanki na czynniki pierwsze:

Na początek zacznijmy od najprostszego, czyli od definicji „członek rodziny podatnika”.

Zgodnie z art. 111 Ordynacji podatkowej za członka rodziny uznaje się:

-> zstępnego

-> wstępnego,

-> rodzeństwo

-> małżonka zstępnego,

-> osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz

-> osobę pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu.

!!! UWAGA!!! Odpowiedzialność, o której mowa w art. 111 Ordynacji dotyczy również małżonków, którzy zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej, których wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd oraz małżonków pozostających w separacji.

Małżonkowie, którzy zawarli jedną z w/w umów majątkowych nie odpowiadają na zasadach takich jak małżonkowie z ustrojem wspólności majątkowej, bowiem odpowiadają wyłącznie w przypadku współdziałania z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą przy jednoczesnym spełnieniu odpowiednich przesłanek.

!!! UWAGA !!! Odpowiedzialność podatkowa dotyczy również konkubentów, tj. – osób pozostających w faktycznym pożyciu z członkami rodziny. Oczywiście w tym zakresie zachodzi dość istotny problem dowodowy co do czasu trwania konkubinatu i ustalenia takiego stanu faktycznego.

Jak udowodnić rozpoczęcie i zakończenie konkubinatu znajdziesz tutaj -> https://kkk-adwokaci.pl/jak-podzielic-sie-majatkiem-z-bylym-konkubentem/

Natomiast czym jest działalność gospodarcza w rozumieniu Ordynacji podatkowej? Jest to każda działalność zarobkową w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każda inna działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców;

Idąc dalej, co kryje się pod pojęciem „zaległości podatkowe wynikające z działalności gospodarczej” ?

Są to:

• zobowiązania wynikające z ustaw o podatku od towarów i usług,
• zobowiązania wynikające z ustawy o podatku akcyzowym,
• zobowiązania wynikające z ustawy o podatku dochodowym z działalności gospodarczej,
• zobowiązania wynikające z ustawy o podatku od nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą.
• Ponadto dotyczy to również opłat związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. opłata targowa czy miejscowa).

Na koniec należy wyjaśnić czym jest właściwie to „współdziałanie”?

W Ustawie Ordynacja podatkowa brak jest jednoznacznej definicji tego pojęcia. Niemniej analizując poczynania judykatury i doktryny można uznać, że jest to:

• wykonywanie obowiązków w ramach umowy o pracę przez członka rodziny;
• współkierowanie i współdecyzyjność przy prowadzeniu działalności gospodarczej;
• posiadanie pełnomocnictwa przez członka rodziny – bez względu na jego zakres;

Odpowiedzialność osobista nie jest niczym nieograniczona. W tym przypadku mamy do czynienia z:

• ograniczeniem kwotowym: bowiem w/w członek rodziny ponosi odpowiedzialność do wysokości uzyskanych korzyści;
• ograniczeniem czasowym: członek rodziny odpowiada tylko za okres, w którym stale współdziałał z podatnikiem;

!!! UWAGA !!! Korzyści majątkowe to nie tylko te w formie pieniężnej, ale również te w formie rzeczowej – czyli korzyści w formie rzeczy nabytych poprzez zakupy również się do tego zaliczają.

Więcej o rozdzielności, majątku wspólnym, odpowiedzialności za długi tzw. ‘prywatne” znajdziesz tutaj:

Intercyza a rozdzielność majątkowa

Rozdzielność majątkowa – kiedy i w jaki sposób można ją ustanowić

Odpowiedzialność majątkiem wspólnym za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków

Zarząd majątkiem wspólnym przez małżonków

Majątek osobisty – co wchodzi w skład majątku osobistego małżonków

W razie jakichkolwiek dodatkowych wątpliwości dotyczących przedstawionej materii bądź innej dotyczącej spraw z zakresu prawa rodzinnego, zapraszamy do kontaktu z kancelarią adwokacką od spraw rodzinnych – prawnicy od rozwodów i podziału majątku są do Państwa dyspozycji na terenie Warszawy i Siedlec, natomiast sprawy prowadzimy na terenie całej Polski.